خطي بودن
ترازوها در محدوده اي از جرم وظيفه اندازه گيري و توزين را بعهده دارند . لذا رفتار آنها در کل محدوده اندازه گيريشان ممکن است خطي کامل و منطبق با معادله منحني کاليبراسيون آنها که اغلب خطي فرض ميشود نباشد. در ترازوهاي ديجيتالي معادله منحني کاليبراسيون در طي عمليات کاليبراسيون اوليه که توسط سازنده انجام مي گيرد در حافظه هاي موجود درآنها ذخيره مي شود. مطابق توصيه اغلب سازندگان ، استفاده کننده در فواصل معين زماني و يا درمواقع لزوم بايستي ترازو را مطابق دستورالعمل ارائه شده کاليبره نمايد . غالبأ طبق دستورالعمل سازنده ، کاليبراسيون در يک نقطه از محدوده اندازه گيري که تقريبأ نزديک حداکثر محدوده اندازه گيري ترازوست بااستفاده از وزنه استاندارد با جرم و کلاس درستي مشخص شده يا توسط وزنه استاندارد تعبيه شده در داخل ترازو که بطور اتوماتيک ميتواند به ترازو اعمال شود انجام مي گيرد. بديهي است اين کاليبراسيون خطي بودن ترازو راارزيابي نميتواند بکند ، بلکه منحني کاليبراسيون ترازو را کمي اصلاح ميکند تادرستي ترازو به درستي مورد انتظار از آن نزديک شود. لذا لازم است پس از کاليبراسيون طبق توصيه سازنده ، با وزنه هاي استاندارد با کلاس درستي متناسب با درستي ترازو که کل محدوده اندازه گيري را پوشش دهند ، کاليبراسيون انجام و برمبناي نتايج حاصله و مطابق روشهاي ارزيابي عدم قطعيت ، ميزان (غير) خطي بودن و عدم قطعيت استاندارد اين عامل ارزيابي شود.
برخي بجاي استفاده از روشهاي درون يابي براي استخراج معادله منحني كاليبراسيون ترازو وارزيابي مقدار (غير) خطي بودن آن (با استفاده از پارامتر انحراف استانداد منحني رگراسيون) ، ترجيح ميدهند بصورت ساده تري اين ارزيابي انجام گيرد. در اين روش ساده تر كه توسط برخي سازندگان معتبر ترازو نيز توصيه ميشود ،پس از كاليبراسيون ترازو مطابق آنچه سازنده پيشنهاد كرده است (غالبأ كاليبراسيون دريك نقطه) ، ترازو را در چند نقطه در گستره اندازه گيري مورد نظر خود با استفاده از وزنه هاي استاندارد مرجع كنترل و حداكثر اختلاف بين جرم وزنه استاندارد مرجع و مقدار نشان داده شده توسط نمايشگر ترازو در گستره اندازه گيري را بعنوان پارامتري براي ارزيابي عدم قطعيت استاندارد عامل (غير) خطي بودن ترازو استفاده ميشود. در اين حالت بهترين توزيع آماري براي اين عامل ، توزيع آماري مستطيلي است.
در صورتيکه امکان چنين روشهاي تجربي براي ارزيابي عامل (غير) خطي بودن وجودندارد، بهتر است به مشخصات فني ترازو مراجعه و از ميزان (غير)خطي بودن آن که توسط سازنده ارائه شده است براي ارزيابي عدم قطعيت استاندارد اين عامل استفاده شود.در اين حالت نيز بهترين توزيع آماري براي اين عامل ، توزيع آماري مستطيلي است.
قابليت قرائت و قدرت تفکيک محدود در نمايشگر يا درجه بندي ترازو
اين عامل باتوجه به حداقل رقم بامعني نمايش داده شده توسط ترازو تعيين مي شود . براي بسياري از ترازوهاي ديجيتالي ، حداقل رقم با معني همان آخرين رقم نمايش داده شده توسط نمايشگر آن است .با اين حال براي اطمينان بيشتر بهتر است به مشخصات فني ترازو مراجعه تا قابليت قرائت يا قدرت تفکيک آنرا معين کرد . غالبأ در مشخصات فني ، قدرت تفکيک به اندازه يک يا چند برابر حداقل رقم با معني (LSD) بيان شده است. در صورتيکه مقدار نمايش داده شده توسط ترازو پايداري لازم رانداشته و علاوه بر آخرين رقم آن ، رقم يا رقم هاي قبل از آنهم ثابت وپايدار نمي مانند ، به معني تغيير قدرت تفکيک آن ازآنچه سازنده ادعا کرده است مي باشد .
در هر صورت با توجه به دامنه تغييرات ، عدم قطعيت استاندارد اين عامل با توجه به توزيع مستطيلي آن بايستي حساب شود.
رانش روزانه
بمرور زمان ، مشخصات فني ترازو بدليل تغييرات عوامل مختلفي مثل تغييرات دما در طول روز تغيير ميکند . براي ارزيابي اين عامل بهتر است يک روش کنترل کيفيت آماري مثل نمودار کنترلي که با استفاده از وزنه هاي کنترلي و در بلند مدت رفتار ترازو پايش مي شود ، بکار گرفته شود تا عدم قطعيت استاندارد (انحراف استاندارد ) اين عامل با توجه به تغييرات داده هاي حاصل در طول زمان تعيين شود.
همچنين از اطلاعات ارائه شده توسط سازنده در مشخصات فني ترازو براي رانش ميتوان استفاده و عدم قطعيت استاندارد (انحراف استاندارد ) اين عامل راارزيابي كرد .
عدم تکرار پذيري و پراکندگي نتايج در آزمونهاي پي درپي
براي ارزيابي اين عامل ميتوان از عدم قطعيت استاندارد مقادير مشاهده شده از توزين هاي پي در پي وزنه هاي کنترلي يا نمونه تحت توزين (ارزيابي نوع A عدم قطعيت ) در شرایط تكرار پذير و يا تجديد پذير استفاده کرد .
اثر شناوري
جرم يک وزنه را ميتوان برمبناي جرم آن در خلأ و مطابق با تعريف يکاي استاندارد بين المللي (SI) بيان کرد که به آن جرم واقعي مي گويند ، يا مطابق با توصيه سازمان بين المللي اندازه شناسي قانوني (OIML) بر مبناي يک شرایط قرار دادي (و نه در خلأ ) آنرا بيان کرد که به آن جرم قراردادي مي گويند. غالبأ اين شرایط قراردادي شامل چگالي هواي 2/1 کيلوگرم بر سانتيمتر مکعب و چگالي وزنه ها 8000 کيلوگرم بر سانتيمتر مکعب براي جنس فولاد و در سطح دريا باشرایط معمولي اتمسفر است.
تصحيح شناوري براي يک وزنه با جرم قراردادي (شرایط فوق) ،صفر درنظر گرفته مي شود و تفاوت شرایط توزين با شرایط قراردادي ، باعث خطاي شناوري ميشود . خطاي شناوري مطابق با اصل ارشميدس ، به اندازه جرم هواي هم حجم اشغال شده توسط وزنه يا نمونه تحت توزين است. معمولأ چون چگالي هواي محيط توزين بسيار نزديک به مقدار قراردادي 2/1 کيلوگرم بر سانتيمتر مکعب است، از تصحيح وزنه هاي قراردادي ميتوان صرف نظر کرد.
بطور نوعي رواداري و حدود تغييرات مرتبط با اثر چگالي و شناوري،براي مواد و وزنه هاي قرار دادي با جنس هاي مختلف که توسط ترازو توزين مي شوند وبدون اينکه تصحيح شناوري در سطح دريا انجام گيرد بقرار زير است :
نکته :جرم تعيين شده بر مبناي قرارداد ، با جرم واقعي آن که در خلأ تعيين مي شود ، ميتواند به اندازه 1/0% يا بيشتر متفاوت باشد.
شرایط محیطی
مرجع :
جزوه آموزشي "عدم قطعيت اندازه گيري در روشهاي کاليبراسيون و آزمون با رويکرد کاربردي براي آزمايشگاههاي کاليبراسيون وآزمون" -۱۳۸۶ محسن جزمي
فروش تجهیزات آزمایشگاهی,ترازوهای آزمایشگاهی,متلرتولدو,کنیماتیکای,اورتو,فروش تجهیزات ابزار دقیق,pHمتر رومیزی, pHمتر پرتابل, تیتراتور, کارل فیشر,دانسیته متر رومیزی و پرتابل, دستگاه نقطه ذوب
برندها
